مفهوم پردازی شهروند جهانی از منظر صاحبنظران آموزش عالی: مطالعه ای زمینه‌ای

هدف پژوهش حاضر مفهوم پردازی شهروند جهانی از منظر صاحبنظران آموزش عالی بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و بر اساس روش شناسی نظریه زمینه‌ای و مصاحبه‌های نیمه ساخت‌یافته با 32 نفر از صاحبنظران انجام شد. داده­ها با استفاده از روش تحلیل محتوا در نظریه داده بنیاد در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش نشان­دهنده ناکارآمدی و ضعف برنامه‌های موجود در تربیت شهروند جهانی بود که این امر متأثر از برخی از شرایط علّی نظیر ناکارآمدی محتوا و سرفصلهای دروس، ضعف دیدگاهی موجود به تربیت شهروند جهانی، ضعف طراحان و برنامه‌ریزان درسی و ضعف استادان و بی کیفیتی تعاملات و همکاریهای مناسب میان دانشجویان است. همچنین ضعف فرهنگ حاکم بر آموزش عالی، مسائل مربوط به ساختار سیاسی و ضعف برنامه ‌درسی دانشگاهی از جمله عوامل زمینه‌ای مؤثر بر این ناکارآمدی است. نظام آموزشی، عوامل فرهنگی و اجتماعی شرط مداخله‌گری است که تربیت نشدن شهروند جهانی از طریق برنامه ‌درسی دانشگاهی را تشدید می‌کند. صاحبنظران بر این باورند که شکل‌گیری مفهوم شهروند جهانی از طریق آموزش عالی بنا به دلایل یادشده ‌و با توجه به استراتژیها و راهبردهای موجود در آموزش عالی ایرانی رخ نمی‌دهد. آنها معتقدند مهم‌ترین راهبردهای موجود که مانع وقوع این امرمی‌شود، تمرکزگرایی، آموزش ناکارآمد، بازنگری نشدن دروس مبتنی بر بازنگری رویکردهاست. راهبردهای موجود پیامدهای اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و اقتصادی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به عدم ترویج تفکر سیستماتیک و انتقادی، نبود تفکر پلورالیسم فرهنگی(کثرت گرایی)، نبود آینده‌پژوهی و آموزش پایدار و نبود بازار کار جهانی اشاره کرد.